Ένα δόντι και τέσσερα άλλα οστά από προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου (Homo sapiens), τα οποία χρονολογήθηκαν προ 43.000 έως 47.000 ετών, ανακάλυψαν οι επιστήμονες στο σπήλαιο Μπάτσο Κίρο της Βουλγαρίας.
Οι ερευνητές από τη Γερμανία, τη Βουλγαρία, τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, με επικεφαλής επιστήμονες του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας, οι οποίοι έκαναν δύο σχετικές δημοσιεύσεις στα περιοδικά "Nature" και "Nature Ecology & Evolution", απέσπασαν DNA από τα αρχαία απομεινάρια και υπολόγισαν την ηλικία τους σε 42.616 έως 44.830 χρόνια. Η ραδιοχρονολόγηση των απολιθωμάτων οδήγησε στην εκτίμηση ότι έχουν ηλικία 43.650 έως 46.940 ετών.
Οι ανασκαφές έφεραν επίσης στο φως διάφορα λίθινα εργαλεία (μερικά κοφτερά σαν λεπίδες), κρεμαστά και άλλα διακοσμητικά αντικείμενα από δόντια αρκούδας και οστά άλλων ζώων, τα οποία μοιάζουν με εκείνα που έχουν βρεθεί σε μέρη όπου διαβιούσαν Νεάντερταλ. Παλαιότερα τέτοια ευρήματα είχαν θεωρηθεί μόνο έργο Νεάντερταλ, ενώ τώρα θεωρούνται και δημιούργημα του Homo sapiens. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι -προερχόμενοι από την Αφρική- πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου επεκτάθηκαν στη Βαλκανική πριν 45.000 χρόνια, συναντήθηκαν με τους αυτόχθονες Νεάντερταλ και αλληλοεπηρεάστηκαν πολιτισμικά, προτού τελικά τους αντικαταστήσουν με ή χωρίς βία, μια διαδικασία που εκτιμάται ότι έλαβε χώρα πριν από 39.000 έως 50.000 χρόνια.
Οι αρχικές ανασκαφές στο συγκεκριμένο βουλγαρικό σπήλαιο είχαν γίνει στη δεκαετία του 1970. Η ιδιαιτερότητα της νέας ανακάλυψης είναι ότι οι ερευνητές την προβάλλουν ως «την αρχαιότερη ένδειξη Homo sapiens της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου στην Ευρώπη». Σύμφωνα με σχετική ανάλυση στο "Nature" του Γουίλιαμ Μπανκς του γαλλικού Πανεπιστημίου του Μπορντό και του αμερικανικού Πανεπιστημίου του Κάνσας, τα ευρήματα «παρέχουν βάσιμες ενδείξεις ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι ήσαν παρόντες στη νοτιοανατολική Ευρώπη πριν 46.000 χρόνια».
Υπενθυμίζεται όμως ότι τον Ιούλιο του 2019 Έλληνες και ξένοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι στη Μάνη βρέθηκε κρανίο του αρχαιότερου Homo sapiens στην Ευρώπη, το οποίο χρονολογήθηκε πριν από τουλάχιστον 210.000 χρόνια. Ένα δεύτερο κρανίο που βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία της Πελοποννήσου και εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 170.000 ετών, διαθέτει χαρακτηριστικά Νεάντερταλ. Τα δύο απολιθωμένα κρανία είχαν ανακαλυφθεί στο σπήλαιο Απήδημα, δυτικά της Αερόπολης, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όμως δεν είχαν μελετηθεί σε βάθος και είχαν παραμείνει σχετικά άγνωστα.
Οι ερευνητές από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, με επικεφαλής τη διακεκριμένη Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του Κέντρου Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου Έμπερχαρντ Καρλς του Τίμπινγκεν, είχαν κάνει πέρυσι τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature, μελετώντας για πρώτη φορά με σύγχρονες μεθόδους τα δύο κρανία, γνωστά ως «Απήδημα 1» και «Απήδημα 2».
Όπως είχε τότε δηλώσει η κ. Χαρβάτη, «τα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν τη σημαντικότητα του ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη. Έχουμε τον αρχαιότερο σύγχρονο άνθρωπο εκτός Αφρικής, που μεταφέρει την άφιξη του Homo sapiens στην Ευρώπη περισσότερο από 150 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι νομίζαμε μέχρι τώρα».
Η ανακάλυψη του κρανίου «Απήδημα 1» και η εκτίμηση ότι ανήκει στον Homo sapiens, ενίσχυσε την άποψη ότι οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων εξαπλώθηκαν από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία πολύ νωρίτερα απ' ό,τι συνήθως πιστεύεται και από ό,τι δείχνει η ανακάλυψη στο βουλγαρικό σπήλαιο.
Σύνδεσμοι για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις: https://www.nature.com/articles/s41559-020-1136-3 και https://www.nature.com/articles/s41586-020-2259-z
