Ερείπια ενός μοναστηριακού μετοχικού πύργου στη Χαλκιδική, κοντά στα Πυργαδίκια

Ερείπια ενός μοναστηριακού μετοχικού πύργου στη Χαλκιδική, κοντά στα Πυργαδίκια.

Ιστορία

Όπως προκύπτει από ιστορικές πηγές (αγιορείτικα έγγραφα), οι μοναστηριακοί πύργοι σε όλη τη Χαλκιδική τον 16ο αιώνα ήταν τουλάχιστον 70. Σήμερα σώζονται τα ίχνη λιγότερων από 30.

Ο συγκεκριμένος πύργος ανήκε σε μετόχι της Μονής Δοχειαρίου του Αγίου Όρους. Βρίσκεται σε χαμηλό ύψωμα στο κέντρο περίπου της ακτής «Κάμπος», γύρω στα 100 μέτρα από τη θάλασσα, 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από τα Πυργαδίκια Χαλκιδικής.

Η ονομασία του μετοχίου μάλλον προέρχεται από τον «αγρό της περί Γαρδικείας» που αναφέρεται σε έγγραφο της Μονής Δοχειαρείου το 1037 σαν μετόχι της μονής . (Η ρίζα γαρδικ είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει απομακρυσμένο μέρος.) Στα έγγραφα της Βυζαντινής εποχής, ο οικισμός αναφέρεται με το όνομα «Περιγαρδικεία» που κάποια στιγμή παρεφθάρη στο σημερινό «Πυργαδίκια».

Η πρώτη αναφορά για πύργο της Μονής Δοχειαρίου στον Κάμπο γίνεται το 1409. Οπότε λογικά ο πύργος κτίστηκε στις αρχές 15ου αιώνα και πιθανότατα δέχθηκε κάποιες τροποποιήσεις στους αιώνες που ακολούθησαν.

Όπως συνέβη και σε άλλα μετόχια στην ευρύτερη περιοχή, το μετόχι της Περιγαρδικείας γνώρισε νέα άνθηση μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, περίοδο κατά την οποία προστέθηκαν διάφορα κτίσματα, ερείπια των οποίων διακρίνονται στην παραλία αλλά και μπροστά από τον πύργο. Εκείνη την εποχή ο πύργος, λογικά, πρέπει να ήταν ακόμα σε χρήση.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Μεγάλο μέρος του πύργου έχει καταρρεύσει. Το μέγιστο ύψος του σήμερα είναι 6,5 μέτρα περίπου. Η πιο καλοδιατηρημένη πλευρά είναι η νοτιοανατολική πρόσοψη όπου διακρίνεται και το άνοιγμα της εισόδου. Οι υπόλοιπες πλευρές σώζονται σε πολύ χαμηλότερο ύψος ενώ το εσωτερικό είναι μπαζωμένο.

Ο πύργος στην αρχική του μορφή ήταν ογκώδης με διαστάσεις βάσης 10✖8 μ. περίπου. Το ύψωμα διέθετε πρόσθετη προστασία από έναν εξωτερικό περίβολο («μπαρμπακάς»).

Εντός του περιβόλου, εκτός από τον πύργο υπήρχαν και άλλα κτίσματα. Σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση ένα μικρό κτίσμα μπροστά από τον πύργο που πρέπει να είναι κατάλοιπο του 19ου αιώνα και πρέπει να χρησίμευε για τη διαμονή των εργαζομένων στο μετόχι («κολλιγόσπιτο»).

Το συγκρότημα του πύργου και των βοηθητικών κτιρίων καταλάμβανε μια έκταση 4,5 στρεμμάτων ενώ η περίμετρος του μπαρμπακά ήταν περίπου 300 μέτρα. Διακρίνονται περί τα 85 μέτρα από τον αρχικό μπαρμπακά αλλά όχι στο αρχικό του ύψος.