Βρανόκαστρο ή Κάστρο Παλαιοχωρίου Παγγαίου ή Κάστρο του Μ. Αλεξάνδρου

Ένα αρχαίο Μακεδονικό κάστρο στα ανατολικά του Παλαιοχωρίου, στο δήμο Παγγαίου του νομού Καβάλας, στην κορυφή ενός από τους πρόβουνους του Παγγαίου όρους. Πρόκειται για το Κάστρο του Παλαιοχωρίου, που για αιώνες είναι γνωστό ως «το Κάστρο του Αλέξανδρου», και το οποίο γνώρισε στιγμές δόξας στους 18 σχεδόν αιώνες λειτουργίας του.

Το Όνομα του Κάστρου

Το κάστρο οφείλει το όνομά του στο Βυζαντινό στρατηγό Αλέξιο Βρανά που τον 12ο αιώνα ανακατασκεύασε και επανεξόπλισε το κάστρο. Προηγουμένως ήταν γνωστό σαν κάστρο Μεγάλου Αλεξάνδρου λόγω της Μακεδονικής του προέλευσης.

Ιστορία

Το κάστρο αρχικά χτίστηκε από τους Μακεδόνες για να προστατεύονται τα μεταλλεία χρυσού που λειτουργούσαν στην περιοχή, και τα οποία συνέδραμαν στην υλοποίηση της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια στιγμή όμως, καθώς τα κοιτάσματα του πολύτιμου μετάλλου εξαντλήθηκαν, και αφού βρισκόταν στο εσωτερικό μιας τεράστιας αυτοκρατορίας, το Κάστρο εγκαταλείπεται. Η παράδοση διασώζει το τοπωνύμιο «Κάστρο του Αλέξανδρου», που στις αρχές του 18ου αιώνα δίνει το όνομα αυτό και στο Παλαιοχώρι, το οποίο από περιηγητές αναφέρεται ως το «χωριό του Αλέξανδρου».

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο το κάστρο χρησιμοποιείται περιστασιακά ως φυλάκιο και σταδιακά φαίνεται ότι παροπλίζεται μέχρι την υστεροβυζαντινή περίοδο, οπότε λόγω των επιδρομών των Σέρβων , κρίνεται σκόπιμο κάποια φρούρια στην περιοχή να επαναλειτουργήσουν.

Tο 1185 λοιπόν, ο Βυζαντινός Στρατηγός Αλέξιος Βρανάς ανακατασκευάζει το κάστρο, ενισχύει τις οχυρώσεις του, και το επανδρώνει. Μόνο που αυτή τη φορά ο ρόλος του δεν είναι να προστατεύει τα μεταλλεία που πλέον δεν υπάρχουν, αλλά να ελέγχει και να εποπτεύει τη δίοδο που δημιουργούνταν μεταξύ του ορεινού όγκου του Παγγαίου και της Πρασιάδας λίμνης, που κάλυπτε την σημερινή πεδιάδα των Φιλίππων. Ήταν τότε που το «Κάστρο του Αλέξανδρου» μετονομάστηκε, λόγω του δευτέρου κτήτορα του σε «Βρανόκαστρο».

Το κάστρο για δύο αιώνες κατόρθωσε να τις αποκρούει και να φυλάει τις δικές του «Θερμοπύλες» σε αυτή τη στρατηγική περιοχή. Όμως τον 14ο αιώνα οι Τούρκοι είχαν ξεχυθεί στα Βαλκάνια και η αυτοκρατορία κατέρρεε. Η τελευταία χρονιά που η σημαία και τα λάβαρα του Βυζαντίου κυμάτιζαν στους πύργους του Βρανόκαστρου ήταν το 1383. Τότε ο αναρίθμητος Οθωμανικός στρατός που πέρασε από την περιοχή στράφηκε εναντίον του.

Σύμφωνα με την παράδοση, σαράντα χρόνια, κράτησε η πολιορκία του κάστρου από τους Τούρκους. Σαράντα χρόνια μαχών, με τους λιγοστούς υπερασπιστές του οχυρού να μάχονται πίσω από τις επάλξεις ενάντια σε ένα στρατό που κάλυπτε όλη την γύρω πεδιάδα. Στο τέλος οι Οθωμανοί έσπασαν την πύλη με μια κανονιά και κατέλαβαν το κάστρο το οποίο κατέστρεψαν.

Παράλληλες Ιστορίες

Στην ακρόπολη του κάστρου βρίσκεται και το μικρό εικονοστάσι του Αγίου Θεοδώρου. Στην γιορτή του Αγίου οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου αλλά και της ευρύτερης περιοχής κατευθύνονται στο λόφο για να τιμήσουν τον Άγιο. Πρόκειται, για τη συνέχιση μιας μεσαιωνικής παράδοσης, η οποία θέλει ο Άγιος Θεόδωρος να τιμάται στο Κάστρο. Με αφορμή αυτή την παράδοση διοργανώνεται και μια εκδήλωση με τη φροντίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Παλαιοχωρίου και του δήμου Παγγαίου.