Μέσα στα πρώτα δευτερόλεπτα μετά τον τοκετό, το μωρό εισπνέει για πρώτη φορά μόνο του. Για να συμβεί αυτό, οι μικροσκοπικοί του πνεύμονες και το κυκλοφορικό του σύστημα πρέπει να προσαρμοστούν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Πώς καταφέρνει λοιπόν ένα νεογέννητο να πάρει αυτή την κρίσιμη πρώτη ανάσα;
Ας ξεκινήσουμε από τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος (πνευμόνων και καρδιάς) μέσα στη μήτρα. Οι πνεύμονες του εμβρύου δεν του παρέχουν οξυγόνο κατά τη διάρκεια της κύησης.
Ουσιαστικά δεν λειτουργούν, αλλά γεμίζουν με υγρό κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εμβρύου, το οποίο παίρνει οξυγόνο μέσω του ομφάλιου λώρου από τον πλακούντα.
Καθώς οι πνεύμονες δεν εμπλέκονται ακόμη στην παροχή οξυγόνου στο μωρό, το μεγαλύτερο μέρος της παροχής αίματος στο έμβρυο παρακάμπτει τον πνεύμονα μέσω δύο αιμοφόρων αγγείων που υπάρχουν μόνο στα έμβρυα.
Το πρώτο, το ωοειδές τρήμα, επιτρέπει στο οξυγονωμένο αίμα από τον ομφάλιο λώρο να ρέει απευθείας από τον δεξιό κόλπο της καρδιάς στον αριστερό κόλπο, αντί να πηγαίνει στη δεξιά κοιλία και τους πνεύμονες όπως συμβαίνει σε έναν ενήλικα.
Το δεύτερο αγγείο, που ονομάζεται αρτηριακός πόρος, συνδέει την κύρια αρτηρία του σώματος και την κύρια αρτηρία του πνεύμονα, επιτρέποντας στο οξυγονωμένο αίμα του εμβρύου να παρακάμψει τους πνεύμονες και να κατευθυνθεί προς το κάτω μέρος του σώματος.
Αντίθετα με την καρδιά των ενηλίκων, "όταν γεννιέται το μωρό, η δεξιά πλευρά της καρδιάς είναι η κυρίαρχη", είπε ο Δρ Jae Kim, διευθυντής νεογνολογίας στο Νοσοκομείο Παίδων του Σινσινάτι. Αυτό συμβαίνει επειδή στέλνει οξυγονωμένο αίμα σε ολόκληρο το σώμα, μέσω αυτών των δύο προσωρινών διακλαδώσεων.
Μετά τον τοκετό, το κυκλοφορικό σύστημα αναδιατάσσεται. Η αριστερή κοιλία γίνεται κυρίαρχη, υπεύθυνη για την αποστολή αίματος σε όλο το σώμα, ενώ η δεξιά κοιλία αναλαμβάνει νέο ρόλο, να στέλνει αίμα φτωχό σε οξυγόνο στους πνεύμονες.
Αυτή η αναδιάταξη συμβαίνει με μια σειρά ταχύτατων αλλαγών που γίνονται αμέσως μετά τη γέννηση. Πρώτον, τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την έκκριση υγρού στους πνεύμονες του εμβρύου αρχίζουν να απορροφούν το υγρό μόλις γεννηθεί το μωρό, αφαιρώντας το, έτσι ώστε να δημιουργηθεί χώρος για το εισερχόμενο οξυγόνο. "Οι πνεύμονες αλλάζουν αμέσως για να γεμίσουν με αέρα. Αυτή η πρώτη ανάσα μπορεί να είναι τόσο δυνατή ώστε, σε ορισμένες περιπτώσεις, να ανοίξει μια τρύπα στους πνεύμονες του νεογέννητου", είπε ο Δρ. Jae Kim.
Αυτό το πρώτο "φούσκωμα" των πνευμόνων μειώνει σημαντικά την πίεση και την αντίσταση στη ροή του αίματος στους πνεύμονες. Η χαμηλή πίεση προκαλεί την άντληση αίματος από τη δεξιά κοιλία προς τους νεογνικούς πνεύμονες, σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2010 στην επιστημονική επιθεώρηση Physiological Reviews.
Μόλις η πνευμονική πίεση γίνει χαμηλότερη από τη συστηματική αρτηριακή πίεση ή από την πίεση που ασκείται στα αιμοφόρα αγγεία κατά τη διάρκεια των συσπάσεων της καρδιάς, το ωοειδές τρήμα κλείνει. Καθώς δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ δεξιού και αριστερού κόλπου, το φλεβικό αίμα αρχίζει να ρέει από τον δεξιό κόλπο στην κάτω δεξιά κοιλία και στη συνέχεια αποστέλλεται στους πνεύμονες.
Εν τω μεταξύ, η χαμηλή πίεση του πνευμονικού συστήματος αφαιρεί το αίμα από τον αρτηριακό πόρο, το αιμοφόρο αγγείο που είχε επιτρέψει στο αίμα να παρακάμψει τον πνεύμονα και το κεφάλι και να "πάει" στο σώμα. Καθώς δεν έχει πλέον κάποια χρησιμότητα, ο πόρος αρχίζει να συστέλλεται και κλείνει τις πρώτες δύο ημέρες της ζωής του μωρού.
Σε αυτή τη φάση, 100% της παροχής αίματος του βρέφους κατευθύνεται προς τους πνεύμονες. Το κορεσμένο με διοξείδιο του άνθρακα αίμα αντλείται στα κυψελιδικά τριχοειδή αγγεία (μικρά αιμοφόρα αγγεία στους πνεύμονες) για πρώτη φορά. Οι κυψελίδες αντικαθιστούν το διοξείδιο του άνθρακα στο αίμα με το οξυγόνο που παίρνει το μωρό (οι κυψελίδες είναι κυτταρικές δομές στην επιφάνεια του πνεύμονα όπου γίνεται η ανταλλαγή του οξυγόνου της ατμόσφαιρας με το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται στο σώμα μας από τις καύσεις).
Μέσα σε 5 λεπτά ένα υγιές μωρό που γεννιέται τελειόμηνο, "παίρνει ροζ χρώμα" και βρίσκει έναν φυσιολογικό ρυθμό αναπνοής. Η θαυμαστή αυτή μετάβαση όμως, ξεκινά με μία μόνο ανάσα, τη μαγική στιγμή της πρώτης ανάσας του μωρού.
Γράφει ο Ιάκωβος Σούσης Msc, FRCOG, Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, Ιατρός Αναπαραγωγής/ Capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου