Κυπαρίσσι: Αειθαλές και πένθιμο

Φθινοπώριασε. Σε όποια γωνιά του αγρού και να κοιτάξω, βλέπω εκκρεμότητες που πρέπει να κλείσουν γρήγορα. Για να τις προλάβω, έμαθα, όταν ζω στο βουνό, να το πηγαίνω ήλιο με ήλιο. Σουρούπωσε όμως και αφιερώνω λίγο χρόνο για να μαζέψω βελόνες από τα κυπαρίσσια (Cupressus sempervirens) που προστατεύουν το καλυβόσπιτό μου από τον βοριά. Θα τις αφήσω στη σκιά να ξεραθούν, για να τις φυλάξω μετά σε αεροστεγές δοχείο.

Το υπέροχο, βαλσαμώδες άρωμά τους διατηρείται έτσι για τουλάχιστον έναν χρόνο. Πάντοτε όμως το απόθεμα, όσα φύλλα κι αν μαζέψω, σώνεται πριν από την άνοιξη. Ρίχνω μισή χούφτα πάνω στην αναμμένη ξυλόσομπα όταν μαγειρεύω, για να ευωδιάσει ο χώρος και να γαληνέψει η διάθεση – αν έχω επισκέπτες, συνήθως ζητούν και παίρνουν λίγο από αυτό το άγνωστο θυμίαμα.

Για να στήσω τον ανεμοφράκτη, φύτεψα θηλυκά κυπαρίσσια έτσι ονομάζει ο λαός μας την ορθόκλαδη ποικιλία που σφραγίζει πολύ καλύτερα τον χώρο από τα αρσενικά, τα οριζοντιόκλαδα δηλαδή. Στην ελληνική φύση απαντάται κυρίως η πρώτη, σε μεγάλο κατά κανόνα υψόμετρο στα Λευκά Όρη μάλιστα συναντάμε ακόμη κάποια δάση της. Κάποτε κάλυπταν πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια της Κρήτης, όμως η απειλητική για την εξάπλωση του αειθαλούς κωνοφόρου εκμετάλλευσή του μείωσε τον πληθυσμό του. Ξεκίνησε με τους Μινωίτες, που χρησιμοποιούσαν την άσηπτη και απρόσβλητη από τα έντομα αρωματική ξυλεία του, για να οικοδομήσουν ανάκτορα και να ναυπηγήσουν πλοία. Εξήγαν επίσης μεγάλες ποσότητές της στην Αίγυπτο για την κατασκευή σαρκοφάγων – έτσι φαίνεται ότι συνδέθηκε από νωρίς το κυπαρίσσι με το πένθος. Οι Έλληνες σκάρωσαν βέβαια έναν μύθο για τον όμορφο Κυπάρισσο, που κατά λάθος σκότωσε το ελάφι που του είχε χαρίσει ο θεός Απόλλων. Σε καταστάσεις τέτοιας μεγάλης θλίψης σχεδόν πάντοτε έπεται μια μεταμόρφωση, ο νέος λοιπόν έγινε κυπαρίσσι και η ρητίνη που σχηματίζεται πάνω στα κλαδιά του δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα πικρά δάκρυά του. Ως επιτύμβιο δέντρο, από τότε μέχρι σήμερα φυτεύεται μόνο το ορθόκλαδο κυπαρίσσι, που με τον ευθυτενή και πανύψηλο κορμό του μοιάζει σαν να θέλει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα σε Γη και Ουρανό. Διατηρεί πάντως σχέσεις και με τις χαρές της ζωής το κυπαρίσσι ή τουλάχιστον αυτό ίσχυε μέχρι πριν από μια δυο γενιές. Σε πολλά νησιά του Αιγαίου φυτευόταν μόλις γεννιόταν ένα κορίτσι, με σκοπό να γίνει κατάρτι σε καΐκι ή δοκάρια για τη σκεπή του σπιτικού, ανάλογα με το αν μεγαλώνοντας θα διάλεγε θαλασσινό ή στεριανό για σύζυγο. Προσωπικώς τηρώ το έθιμο και χαρίζω κυπαρισσάκια στους φίλους που τεκνοποιούν, αρκεί βέβαια να διαθέτουν τον απαιτούμενο χώρο που θα φιλοξενήσει ένα δέντρο, το οποίο αναπτύσσεται μεν αργά, αλλά ύστερα από αρκετές δεκαετίες θα υπερβεί σε ύψος τα δεκαπέντε μέτρα. Υπογραμμίζω πως αναφέρομαι στο γνήσιο κυπαρίσσι και όχι στις ταχυαυξείς μεν αλλά ευπαθείς και κατά την ταπεινή μου γνώμη άχαρες ποικιλίες και στα υβρίδια ξενικών συγγενών του, όπως τα δυστυχώς πανταχού παρόντα πια γκόλντκρεστ και λέιλαντ. Σημειώστε επίσης πως το μεσογειακό κυπαρίσσι διαθέτει παροιμιώδη μακροζωία και είναι σχεδόν απρόσβλητο από ασθένειες. Μόνη εξαίρεση αποτελεί ένας μύκητας που προκαλεί μεγάλες ζημιές στο είδος τις τελευταίες δεκαετίες. Αν λοιπόν σκοπεύετε να φυτέψετε κυπαρίσσι, θα χρειαστεί λίγο ψάξιμο παραπάνω για να βρείτε στα φυτώρια κλώνους ανθεκτικούς σε αυτόν.

Ο ήλιος είναι αρκετός

→ Το κυπαρίσσι είναι δέντρο χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, εκτός από μια ηλιόλουστη θέση, ενώ αντέχει πολύ στην ξηρασία, στον δυνατό άνεμο, στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στον καύσωνα και στον παγετό. Τα πρώτα δύο τρία χρόνια από τη φύτευσή του και μέχρι να αναπτυχθούν οι ρίζες του θα το ποτίζετε τακτικά, αργότερα ένα γενναιόδωρο πότισμα τον μήνα καλοκαιριάτικα είναι συνήθως αρκετό.

 

kathimerini.gr