Οχυρό Γριζάνου

Ελληνικό οχυρό επί της ελληνοτουρκικής μεθορίου στη Θεσσαλία, η χάραξη της οποίας ίσχυε από το 1881 μέχρι την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων το 1912 (με κάποιες αλλαγές το 1897).

Ιστορία

Η συνοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Θεσσαλία διαμορφώθηκε μετά τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης και την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881.

Τότε, κατά μήκος των νέων συνόρων κτίστηκαν πολλά φυλάκια, τόσο από την ελληνική όσο και από την τουρκική πλευρά, σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Συνολικά, ο αριθμός τους ήταν γύρω στα 300. Κάποια από αυτά χτίστηκαν αργότερα, μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897, όταν χάθηκαν κάποια εδάφη και η Ελληνική συνοριακή γραμμή υποχώρησε προς νότον, σε ορισμένα σημεία.

Τα περισσότερα από αυτά τα φυλάκια ήταν σαν μικρά κάστρα. Ιδίως τα τουρκικά, που ήταν πιο καλοχτισμένα και που είχαν πολυγωνικούς πύργους και πολεμίστρες! Τα ελληνικά είχαν πιο λιτή κατασκευή αλλά είχαν και αυτά πύργους (ορθογωνικούς).

Παραδείγματα:

Τούρκικος κουλές στο Ζάρκο Τρικάλων		Ελληνικό φυλάκιο στον Τύρναβο

Μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων τα οχυρά της γραμμής περιέπεσαν σε αχρηστία και ξεχάστηκαν. Αρκετά καταστράφηκαν. Κάποια μετατράπηκαν σε στάνες, αποθήκες, ακόμα και εκκλησίες(!). Έμειναν πάντως όρθια πολλά -ιδίως σε απομακρυσμένα σημεία- για να θυμίζουν ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν.

Μερικά από αυτά αρχικά συμπεριλήφθηκαν στον Καστρολόγο, αλλά όταν συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν πάρα πολλά αποφασίσαμε τελικά να μην τα συμπεριλάβουμε. Εξάλλου είναι σχετικά πρόσφατες κατασκευές σε σύγκριση με τα υπόλοιπα Ελληνικά κάστρα.

Το μόνο που συμπεριλαμβάνεται τελικά από τα οχυρά της ελλητοτουρκικής μεθορίου της Θεσσαλίας είναι το συγκεκριμένο του Γριζάνου που παρουσιάζεται σε αυτήν τη σελίδα. Και αυτό, αφενός για να υπάρχει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από αυτήν την ομάδα στα κάστρα της Ελλάδας και αφετέρου, για συναισθηματικούς λόγους, καθώς ήταν ένα από τα πρώτα 100 κάστρα που μπήκαν στο site.

Το οχυρό του Γριζάνου ήταν Ελληνικό, μεγαλύτερο από τα υπόλοιπα καθώς ήταν διοικητήριο και έδρα λόχου. Κτίστηκε μετά την αλλαγή των συνόρων του 1897. Μέχρι το 1897 υπήρχε ελληνικό φυλάκιο μέσα στο γειτονικό Βυζαντινό Κάστρο του Γριζάνου. Μετά το 1897, το Βυζαντινό κάστρο πέρασε στους Τούρκους, οπότε χτίστηκε το εν λόγω οχυρό από την Ελληνική πλευρά.

Με δεδομένη αυτή τη χρονολόγηση, το οχυρό Γριζάνου είναι το νεώτερο κάστρο που υπάρχει στις σελίδες του Καστρολόγου.

Παράλληλες Ιστορίες

Το οχυρό αυτό δεν πρέπει να συγχέεται με το Βυζαντινό κάστρο του Γριζάνου , που βρίσκεται λίγο πιο νότια, είναι πιο ερειπωμένο και βρίσκεται πιο κοντά στο χωριό. (Εμείς πάντως το είχαμε μπερδέψει.)

---

Πηγές

• Πληροφορίες και φωτογραφίες (5 έως 8) από κ. Κώστα Μαρκάκη
• Βίντεο και φωτογραφίε (1 και10, 11, 12) του G Traveller Οχυρό Γριζάνου - Fort of Grizano